Creatieve brainstormtechnieken voor het oplossen van problemen en bedenken van nieuwe ideeën

Creatief denken als tool voor het bedenken van nieuwe ideeën of het oplossen van lastige problemen is al decennia lang onder ons. Toch is nog lang niet iedereen even bekend en vertrouwd met de mogelijkheden en beperkingen van creatieve ideetechnieken. Vaak wordt ons gevraagd: Van welke technieken maken jullie gebruik tijdens een brainstormsessie? En kan ik deze technieken zelf ook toepassen?

Vooropgesteld; er is niet één beste techniek voor het bedenken van ideeën. Er is natuurlijk wel een basis proces waarbinnen de technieken worden toegepast, maar er is veel vrijheid in welke technieken je kunt inzetten. Dit hangt vaak af van de hoeveelheid beschikbare tijd, de groepsgrootte, de setting van de sessie, en uiteraard van het vraagstuk waar je je met de groep over wilt buigen. Tijdens een sessie worden vaak meerdere technieken gelijktijdig of na elkaar gebruikt. Hieronder een overzicht van enkele technieken die wij graag toepassen.

Sprinter

Vaak maken we het onszelf in een brainstormsessie onnodig moeilijk door direct, in één keer het uiteindelijke ultieme topidee te willen bedenken. Maar zo werkt het niet bij creativiteit. In de praktijk worden ideeën gedurende een brainstormsessie gaandeweg creatiever en sterker naarmate er meer ideeën zijn bedacht. Simpelweg omdat deelnemers voortborduren op elkaars ideeën. Het verdient dus, vooral aan het begin van een sessie, eerst de aandacht om vooral veel verschillende ideeën te bedenken. Maar hoe doe je dat, als je eigen brein voortdurend tegen je zegt dat wat jij nu aan het bedenken bent nog lang goed genoeg is? Durf je dan deze ideeën wel uit te spreken? De techniek ‘Sprinter’ helpt ons uit deze impasse door de aandacht van ons brein te verleggen van de kwaliteit (dus het oordeel over het idee) naar de kwantiteit (hoe meer ideeen hoe beter). Het werkt als volgt: nadat je hebt bepaald over welk vraagstuk (welke challenge) je met elkaar ideeën wilt gaan bedenken, geef je de deelnemers de opdracht om binnen bijvoorbeeld 3 minuten zoveel mogelijk ideeën op te schrijven. Maak er een wedstrijd van wie de meeste ideeën weet neer te pennen. Doordat het nu puur gaat om de hoeveelheid ideeën, is het brein veel minder streng bij het vrijlaten van ideeën, en komt er in korte tijd een schat aan ideeën op tafel. Nadat de winnaar eeuwige roem is toebedeeld, kun je gaan beginnen met het luisteren naar de verschillende ideeën die er zijn bedacht. Het is onze ervaring dat je op deze manier met een groep van 12 personen in 3 minuten meer dan 60 ideeën naar boven kunt krijgen.

Reversal of omgekeerd brainstormen

Bij normaal brainstormen proberen we een probleem op te lossen? Bij omgekeerd brainstormen proberen we een probleem juist aan te wakkeren en erger te maken. Voor de deelnemers is dit een leuke twist tijdens een brainstormsessie. De echte challenge van de brainstorm wordt omgekeerd en opgeschreven, bijvoorbeeld “hoe kunnen we ervoor zorgen dat morgen als onze klanten hun bestellingen komen afzeggen en hun contracten komen beëindigen?” (ervan uitgaande dat je juist zoveel mogelijk nieuwe langdurige klantrelaties wilt krijgen). De deelnemers bedenken ideeën voor deze omgekeerde vraag. Nadat er een stuk of wat zijn bedacht, ga je één voor één deze omgekeerde ideeën langs, en probeer je de ideeën nogmaals om te keren totdat het echte oplossingen worden voor de echte challenge. Een leuke, gemakkelijke en interactieve manier om op extra creatieve ideeën te komen.

MindMapping

Mindmapping is techniek die letterlijk een kaart maakt van wat zich in je brein afspeelt. Je brengt in beeld welke associaties je legt met een bepaald onderwerp door middel van woorden, afbeeldingen en kleuren. Je begint door in het midden het onderwerp van je denkproces neer te zetten. Vervolgens trek je vloeiende lijnen vanuit dit midden waarop je de eerste associaties neerzet die je met het onderwerp hebt. En vervolgens associeer je vanaf elk van deze punten weer verder. Mindmapping helpt mensen die van nature heel erg gestructureerd zijn, om wat meer creativiteit in hun denken toe te laten, en het helpt mensen die van nature heel erg creatief zijn, om wat meer structuur in hun denken aan te brengen. Het kan op die manier een soort brugfunctie tussen beide denkstijlen vervullen. Er is veel online software beschikbaar voor mindmapping, maar begin eerst maar eens met een groot vel papier (horizontaal neergelegd!) en een set stiften. Een prima manier om ideeën te bedenken en om orde in de chaos te scheppen.

Assumption Busting

Vaak laten we ons bij het bedenken van ideeën beperken door onbewust gehanteerde aannames. Deze kunnen bij jou zelf als individu een rol spelen, maar zelfs bij groepen binnen bedrijven komt het voor dat een heel team van dezelfde onuitgesproken vooronderstellingen uitgaat, waardoor hele oplossingsgebieden met in potentie gouden ideeën onaangeroerd blijven. Bij de techniek Assumption Busting (die overigens onder vele andere namen ook bekend is) gaan we eerst aan de slag met het opsporen van al die verborgen vooronderstellingen. Met de groep maken we een lijst met al die aannames en regels die we zonder er erg in te hebben met elkaar gehanteerd hebben. Als eenmaal die ‘assumpties’ in beeld zijn gebracht, is het heel eenvoudig om ideeën te verzinnen die mogelijk zouden zijn als de desbetreffend aanname zou komen te vervallen. Een erg krachtige idee-techniek, prima geschikt voor organisaties die zaken al jaren op dezelfde wijze doen (zonder te weten waarom) en hier doorheen willen breken.

CrossOver

Soms kan een slager meer leren van een bloemist, dan van zijn eigen vakgenoten. Beroepsblindheid is nu eenmaal een fenomeen waardoor we bepaalde voor de hand liggende oplossingen niet kunnen waarnemen. Het wordt wel eens gezegd dat de vis de laatste is om het water te ontdekken. Bij de cross over techniek spelen we als het ware leentjebuur bij een ander bedrijf of organisatie, die we om welke inspirerend vinden vanwege bijvoorbeeld hun bijzondere werkwijze of aansprekende en eigenzinnige marketingaanpak. We verdiepen ons in deze organisatie door te kijken naar wat hen nu zo eigen en bijzonder maakt, en welke aparte manieren zij hebben om met zaken om te gaan. Vervolgens gaan we kijken of we met deze inzichten de oversteek (de ‘crossover’) kunnen maken naar onze eigen organisatie. Welke elementen, van datgene wat we gezien hebben, kunnen we met enige aanpassing toepassen binnen onze eigen muren, hoe kunnen we hier onze eigen uitdagingen mee oplossen. Kun je bijvoorbeeld, net als IKEA in haar fysieke winkels, een vaste ‘zo-zie-je-alles’ looproute door je online winkel aanbrengen? Of net als GOOGLE een extreem eenvoudige homepage maken? Voorbeelden te over van bedrijven die iets op hun eigen manier aanpakken, waar andere organisaties hun voordeel mee kunnen doen.

MorfBox

Voor wie van zichzelf denkt dat hij niet bijzonder creatief is, is de MorfBox een goede techniek om tóch van het tegendeel overtuigd te raken. Met de MorfBox volg je namelijk een eenvoudig stappenplan, waarbij je aan het eind ‘als vanzelf’ creatieve ideeën als resultaat overhoudt. Het voert te ver om de techniek hier helemaal uiteen te zetten, maar in het kort werkt het als volgt: Je begint met een concreet product of dienst waar je een nieuwe invulling aan wilt geven. Allereerst maak je een lijst van alle onderdelen/componenten en/of eigenschappen van dit product of deze dienst. Daarna bedenk je voor elk onderdeel een aantal alternatieven. Als bijvoorbeeld ‘hout’ het basismateriaal is voor je product, bedenk dan een 6 tal alternatieve materialen. Als ‘tube’ de verpakking is van je product, bedenk dan een 6 tal alternatieve verpakkingen. Dit lijkt moeilijk, maar de losse alternatieven hoeven nog geen oplossing te zijn voor je vraagstuk. Daardoor wordt het gemakkelijker om alternatieve te bedenken. Ga door totdat je voor alle belangrijke componenten alternatieven hebt bedacht. Daarna maak je met al deze alternatieve componenten één of meerdere nieuwe combinaties waaruit nieuwe ideeën ontstaan. Niet alle ideeën zijn wellicht bruikbaar, maar tussen de vreemde vondsten bevinden zich ook de gouden ideeën.

En nu, aan de slag?

Wil je zelf eens aan de slag met creatieve ideetechnieken tijdens een professionele brainstormsessie? Neem dan gerust eens contact met ons op. We maken graag voor jou een voorstel op maat.